Licencjonowanie wywodu prawniczego

Ustawa o ochronie praw autorskich, definiuje że przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Wywód prawniczy jest takim samym utworem jak każdy inny i podlega takim samym mechanizmom obrony. Niniejszy tekst przedstawia propozycję systematyzacji oraz ucywilizowania współpracy pomiędzy kancelariami prawniczymi w zakresie wspólnej pracy nad rozwojem wiedzy w ramach wzajemnego wsparcia i poszanowania. 2.900 słów. 

Spis treści: Wstęp | Próżnia intelektualna | Wywód to dzieło | Twórca, kopista, pragmatyk | Pragmatyczny autor | Pragmatyczny prawnik | Manufaktura argumentacji | Produkt | Licencja użycia | Wiedza zawarta w literaturze | Rozliczenia | Dziedziczenie praw | Spory i nadużycia | Podsumowanie | Skróty | Bibliografia

I. Wstęp

Kancelarie prawnicze zajmujące się sprawami kryzysu kredytowego operują w obszarze zapomnianym przez doktrynę prawa. Teoretycy prawa z niewiadomych mi przyczyn przez ostatnie 25 lat zupełnie nie zajmowali się kwestiami pożyczki, kredytu, ani też pieniądza. Kamienie milowe położone zostały w ramach prac nad przygotowaniem sytemu prawa do realizacji II etapu reformy gospodarczej (od 1986), aby potem prawie zamilknąć. Chlubnym wyjątkiem jest działalność naukowa dr hab. Jastrzębskiego, prof.UW, który poświęcił kwestii weksla, oraz waloryzacji świadczeń pieniężnych znaczną część swojej pracy naukowej, będąc autorem dwóch monografii na temat waloryzacji w okresie międzywojennym. Pracy tej niestety nikt nie rozszerzył na okres powojenny czy też czasy w których żyjemy.

Nie potrafię powiedzieć, dlaczego teoretycy prawa nie wykonali swojej pracy. Może zajęci byli robieniem biznesu, a prowadząc własne kancelarie prawnicze, nie znajdowali już czasu na dbałość o rozwój wiedzy z zakresu prawa. Nie potrafię powiedzieć dlaczego zajmowali się i nadal zajmują przeinaczaniem prawa zamiast jego rozwojem i poszukiwaniem prawdy. Może właśnie z powodu ochrony praw swoich zleceniodawców? A może z powodu ochrony swojej wiedzy? Wiem jednak na pewno, że jest wstydem i dowodem na wielki problemy środowiska uniwersyteckiego, że w 2018 roku nie wiemy czym jest kredyt i czym jest waloryzacja umowna. Ten upadek zawdzięczamy opieszałości teoretyków prawa.

II. Próżnia intelektualna

Brak opracowań naukowych, powoduje że kancelarie prawnicze zajmujące się kryzysem kredytowym muszą wykonać w swoim zakresie niezbędne analizy prawne, które w normalnych warunkach wykonywane są na uniwersytetach. Prawnicy konkurując ze sobą nie są skłonni wymieniać się swoimi analizami, z uwagi na obawę przed wykorzystaniem ich opracowań przez inne kancelarie niewątpliwie walczące o klientów. Prowadzi to do sytuacji w której weryfikacja wywodów prawniczych realizowana jest w trakcie procesów przez Sędziów a także w pewnej mierze przez prawników strony bankowej, których jednak postawa pokazuje, że nie można ich wywodów traktować jako miarodajnych. Wynikiem tej sytuacji jest: 

Po pierwsze. Degeneracja rozwoju prawa, poprzez pozbawienia go elementów neutralnej ekonomicznie dyskusji, prowadzącej do poszukiwania prawdy, a nie wygranej w potyczce procesowej. 

Po drugie. Strata czasu przez prawników, którzy muszą dokonać wywodów samodzielnie, często duplikując wykonaną juz pracę. 

Po trzecie. Obniżenie jakości wywodów, poprzez bazowanie na szczątkowych i wyrwanych z kontekstu argumentach, bardzo często podpatrzonych w orzeczeniach, na forach internetowych, lub bezrefleksyjnie skopiowanych z literatury. 

Po czwarte. Zaostrzenie się hermetyzacji kancelarii, które boją się o swój dorobek w zakresie argumentacji procesowej. 

Po piąte. Zastraszanie klientów, na których przy pomocy klauzul ochrony wiedzy zawartej w pismach procesowych, kancelarie przenoszą ryzyko ich ujawnienia.

Przedstawione punkty nie kształtują obrazu rzeczywistości prawniczej w pastelowych barwach. Walka dobra ze złem, którą prowadzimy społecznie od 3 lat , zatraciła swój idealistyczny charakter, rozbijając się o brak zaufania, oraz przedkładanie szybkich i pragmatycznych efektów ponad długofalowe działanie. 

III. Wywód to dzieło

Wywód prawniczy jest dziełem. Takim samym jak każda inna znana nam forma dzieła tj. np. artykuł prasowy, książka, piosenka, czy też utwór muzyczny (art.1 ust.2 Paipp). System prawa gwarantuje ochronę praw wynikających z autorstwa utworu. Posiadając w polskim systemie prawnym ustawę o prawie autorskim, kancelarie prawnicze nie powinny w żadnej mierze obawiać się kradzieży swoich argumentacji. Co więcej mają prawo nie tylko do ochrony ale także to licencjonowania własnych unikalnych wywodów z czego mogą czerpać korzyści finansowe. 

IV. Twórca, kopista, pragmatyk

Pismo procesowe składane w imieniu klienta przez pełnomocnika niezależenie od swojej natury składa się w wielu warstw argumentacji, które składają się z wielu elementów warsztatowych. Każdy z tych elementów może zostać wytworzony przez pełnomocnika samodzielnie, lub też może zostać wzięty w gotowej postaci. 

Pierwsze rozwiązanie wiąże się z wysokim kosztem wytworzenia, ponieważ w formie tej prawnik musi dokonać kwerendy w literaturze oraz orzecznictwie. W sytuacji umów kredytowych, musi tak na prawdę wykonać studia z zakresu stosunków kredytowych, często odkrywając zapomnianą prawdę. Bazowanie na literaturze lub publikacjach prasowych nie jest wystarczające, ponieważ te w ostatnich dwóch dekadach z nieznanych mi przyczyn nie zajmowały się kredytem i pieniądzem. 

Drugim rozwiązaniem jest kopiowanie, a raczej podkradanie, cudzego dorobku. Technika ta polega na czerpaniu wiedzy z orzeczeń sądowych.  Jest to o tyle problematyczne, że orzeczenie zawiera wypadkową argumentacji stron oraz ocen Sądu. Często jest to więc zestaw procesowych wygibasów nie mających żadnego związku z systemem prawa. I nie jest ważne jaki jest wynik procesu. Czasem wygrana, oparta jest na wypadkowej zupełnych nagięć prawa. W Polsce, w której zasada precedensu (tak dobrze znana wielu z filmów USA) nie ma miejsca, Sędziowie nie czują prawo twórczej odpowiedzialności za wydawane wyroki, co może prowadzić do pozornie wewnętrznie sprzecznych sytuacji. Orzeczenia w znakomitej większości wypadków, nie przedstawia jednak całości argumentacji stron. Znane jest mi tylko jedno orzeczenie w którym Sędzia na 200 stronach dokonuje zważenia argumentów stron, jest to jednak prac unikalna.

Trzecim rozwiązaniem jest jawne i otwarte korzystanie z cudzego dorobku. W tym modelu prawnik budujący argumentację, wykorzystuje przesłanki lub też całe linie argumentacyjne zbudowane przez innego prawnika, korzystając z nich na podstawie licencji użycia. Ta nowatorska metoda wydaje się niezbędnym elementem, bez którego procesy chroniące lub też wzbogacające kredytobiorców prowadzone będą w chaosie nie dając żadnej gwarancji wygranej.

V. Pragmatyczny autor

Aktualnie przygotowanie procesu w I instancji kosztuje kredytobiorcę 6-15 tysięcy złotych. Na tyle wycenia swoją pracę prawnik dokonujący analizy umowy oraz pism przeprowadzających argumentację procesową. Nie wiem ile czasu tak na prawdę zajmuje samo pismo procesowe, które nierzadko może mieć i kilkadziesiąt, a nawet ponad sto stron. Wiem natomiast, że nie jest możliwe przygotowanie od podstaw takiego pisma na potrzeby tylko jednego klienta. Prawnik inwestuje w pismo, zakładając jego wielokrotne wykorzystanie.

Prawnik w polskim społeczeństwie obawia się, że jego praca zostanie, przepraszam za wulgaryzm, ukradziona przez inne kancelarie, bezwzględnie walczące o klienta. Wielu prawników (pozostawiam otwartym pytanie czy jest to moralne czy nie) aby zabezpieczyć swój interes przerzuca ryzyko "uwolnienia" argumentacji na swego klienta np. poprzez dodawanie olbrzymich kar umownych za "udostępnienie" pism procesowych osobom trzecim. Zdarza się także, że prawnik taki rozsyła do swoich klientów listy z groźbami przypominając o ich obowiązku bezwzględnej ochrony dokumentów. Klient staje się w ten sposób pracownikiem ochrony kancelarii prawniczej. Muszę z bólem powiedzieć, że jest to działanie nieetyczne zmierzające do przerzucenia na klientów problemów środowiska prawniczego. Prowadzi to do absurdalnej sytuacji w której łamane są zasady etyki adwokata oraz radcy prawnego, które mówią o działaniu w interesie klienta (art.8 Kerp). 

Groteskowość sytuacji polega na tym, że strona bankowa dowiaduje się skutecznie o całości argumentacji prawnika wraz ze złożeniem pisma procesowego. Finalnie autor tak czy inaczej utraci kontrolę nad swoimi koncepcjami wraz z ich pierwszym skutecznym użyciem. Po przedostaniu się wywodu do sfery publicznej poprzez publiczność procesu, stronę przeciwną, orzeczenie, a wreszcie ew. komentarze w tym glosę. Autor wywodu w takiej sytuacji będzie miał jedynie satysfakcję, że był tym pierwszym, bo w komentarzach prawniczych czy literaturze nie pojawi się nawet już jego nazwisko. Pozorna ochrona argumentacji sprowadza się więc tylko do obawy przed przejęciem go przez konkurencją i to tylko w pierwszych tygodniach czy miesiącach od pierwszego użycia.

Aby wyjść z tej dosyć niezręcznej sytuacji, autor powinien jak najszybciej opublikować swój wywód oraz obarczyć go licencją użycia. Zgodnie z ustawą o prawie autorskim od momentu publikacji, jego prawa podlegają ochronie (art.1 Paipp). Publikacja może zostać dokonana przez pośrednika, który na podstawie umowy reprezentuje autora (art.8 Paipp).

Dlaczego więc autor nie ma cieszyć się ze sprzedaży swych wywodów innemu prawnikowi, który dodatkowo dokona ich weryfikacji w ściśle określonym otoczeniu prawnym tj. z kancelarią banku oraz Sądem? System prawa daje autorowi wywodu bezwzględną ochronę (art.16 Paipp), a w szczególności prawo do: 

• autorstwa utworu;
• oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;
• nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;
• decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;
• nadzoru nad sposobem korzystania z utworu. 

VI. Pragmatyczny prawnik

Z drugiej strony konstruując pismo dlaczego nie ma zbudować go z gotowych elementów w jeden dzień zamiast spędzać nad tą pracą cały miesiąc? Dlaczego nie skorzystać z gotowych, a może już nawet zweryfikowanych, linii argumentacyjnych, zamiast kupować dostęp do systemów informacji prawniczej, opasłe księgi prawnicze, czy też spędzać czas z bibliotece? Praca oraz niezbędne środki stanowią niebagatelne koszt. Do tego pracując w pojedynką można popełnić niewybaczalne błędy, które wstydliwie przewijają się w dorobku pragmatyków prawa. 

Mogę przypuszczać, że prawnik może przeznaczyć 30% przychodu na zakup licencji. Zakładając uczciwy koszt równy kosztowi zastępstwa procesowego, daje to 2.000 zł na zakup argumentacji. Jest to suma, którą na pewno będą się cieszyli autorzy wywodów, którzy tak czy inaczej utracą kontrolę nad swoimi koncepcjami wraz z ich pierwszym skutecznym użyciem widząc tzw. figę z makiem. 

Pragmatyczny prawnik chętnie podejmie decyzję o skorzystaniu z gotowej oferty argumentacji, czym nie tylko wesprze w profesjonalny sposób swojego klienta, ale także okaże szacunek koledze prawnikowi, który jest autorem argumentacji.

Dodam także, że pragmatyczny prawnik korzystając z cudzego dorobku ma szansę wyrwać się z hegemoni tzw. systemów informacji prawniczej, które w nieprawdopodobny sposób ograniczają horyzonty prawnika, odbierając mu dostęp do szeregu nie znajdujących się w tych systemach publikacji prawniczych. 

VII. Manufaktura argumentacji

W sytuacji brzegowej można sobie wyobrazić kancelarię, która nie prowadzi działalności procesowej, koncentrując się na studiach prawniczych, z których korzystają sądowi praktycy. Ci ostatni, wykorzystując widzę wypracowaną przez innych, w oczywisty sposób czerpią z tego korzyści, poprzez otrzymanie produktu prawniczego, nad którego wytworzeniem sami nie muszą pracować.

Aby jednak system był kompletnym, pragmatycy mają nie tylko prawo ale i obowiązek zgłosić do twórcy skutki użycia tj. ew. riposty przeciwników przedstawione w trakcie procesu sądowego, a także ocenę tych wywodów przez Sędziego. Tak wzmocniony utwór staje się jeszcze cenniejszym, poprzez poddanie go weryfikacji, a praktyk który dokonał jego zderzenia z rzeczywistością staje się współtwórcą, przez co ma prawo partycypować w zyskach z jego późniejszego wykorzystania. Otwarta jest kwestia ustalenia zasad podziału zysku, tak aby był on sprawiedliwy dla wszystkich stron.

Powyższy schemat jest kopią procesu produkcji oprogramowania, które w głównych elementach jest bardzo zbliżone do sytemu prawa. Oprogramowanie komputerowe jest projektowane, spisywane w postaci kodu zrozumiałego dla maszyny, testowane, a następnie wdrażane i użytkowane. Podobnie jest z argumentacją prawniczą. Stabilna linia orzecznicza, tak często przywoływana przez komentatorów życia Sądowego, jest wynikiem wielu iteracji weryfikacji określonych linii argumentacyjnych. 

Aktualnym problemem ewaluowania linii orzeczniczej w zakresie umów kredytowych jest brak jej weryfikacji z alternatywnymi liniami argumentacyjnymi, będąc w całości opartą na klauzulach niedozwolonych. Sytuację tę można porównać do konarów drzewa, którego ogrodnik dba tylko o jeden konar, ignorując pozostałe. Drzewo takie z czasem zostanie złamane pod ciężarem pielęgnowanego konara, którego waga osiągnie zbyt duży ciężar. Bez dbałości o inne linie argumentacyjne stać tak się może z procesami "frankowymi", które będą przegrywane o ile druga strona opracuje skuteczną metodą odparcia zarzutów z zakresu abuzywności.

Rozwiązaniem tego problemu jest bazowanie na wielu wątkach argumentacyjnych, składających się na argumentację główną i poboczną, która, z ostrożności procesowej, jest dodawana do wywodu sądowego. Ponieważ przygotowanie szeregu wątków oraz linii argumentacyjnych wychodzi poza rozsądne ramy nakładu pracy pojedynczego prawnika, niezbędne jest wypracowanie metod wytwarzania argumentów przez wielu prawników w skoordynowany sposób, co nazywam manufakturą argumentacji.

VIII. Produkt

Manufaktura argumentacji dostarcza produkt w postaci elementu bądź też całości linii argumentacyjnej wraz z kompletnym opisem technicznym w szczególności zawierając: 

Metrykę:

1. Nazwa
2. Krótki opis 
3. Sytuacje w których można zastosować wywód tj. bank i wersja wzorca umowy
4. Bazowe przepisy ustawy 
5. Skutki prawne

Wnioski:

1. wywód prawniczy
2. wnioskowanie oparte na logice

Przesłanki:

1. wykładnia umowy
2. wykładnia ustawy
3. odnośniki do kodeksów etyki
4. odnośniki do rekomendacji
5. odnośniki do literatury prawniczej
6. odnośniki do literatury specjalistycznej
7. odnośniki do dorobku innych państw
8. odnośniki do przepisów historycznych
9. odnośniki do prawa rzymskiego
10. odnośniki do orzecznictwa krajowego
11. odnośniki do orzecznictwa międzynarodowego

Informacje procesowe:

1. wymagany materiał dowodowy
2. kontrargumenty przeciwnika w podziale na kancelarie i nazwiska
3. reakcje sędziów w podziale na wydziały i nazwiska

Konstelacja procesowa:

1. Wywody komplementarne
2. Wywody alternatywne z ostrożności procesowej

Wywód prawniczy oparty jest ograniczoną gwarancją, nie zwalniając użytkownika z dochowania dbałości w jego wykorzystaniu. Autor wywodu zobowiązany jest natomiast do udzielenia niezbędnej pomocy w zrozumieniu wywodu w ramach dołączonego do produktu pakietu konsultacji. Pakiet konsultacji może mieć osobną cenę.

IX. Licencja użycia

Ochrona prawna wywodu prawniczego gwarantowana jest z mocy prawa, jednak autor ma prawo zdecydować w jaki sposób jego dzieło będzie wykorzystane (art.16 Paipp). W związku z tym każdy wywód będzie obarczony licencją wykorzystania, którą autor wybierze z listy dostępnych na rynku modeli licencyjnych. Listę tę należy w ramach środowiska prawniczego wypracować. 

Jeden z modeli - TPK 1.0 - zaproponowałem wraz z publikacją książki "Oddać do dyspozycji. Rozważania konsumenta", w którym zawarłem następujące warunki:

1. wykorzystanie w sprawie przeciw bankowi - 0.2% wartości sporu
2. wykorzystanie przez bank - 10% wartości sporu
3. zmniejszenie ceny poprzez korektę wywodu
4. konieczność informowania odbiorcy o źródle wywodu
5. konieczność informowania odbiorcy o licencji użycia

Model ten nie jest idealny, uwarunkowując opłatę od wartości sporu. W rzeczywistości jest to bardziej skomplikowane, ponieważ koszt obsługi prawnej regulowany jest przez ustawodawcą, pod nazwą Kosztu Zastępstwa Procesowego, a przez prawnika w praktycznie dowolny (aż poza granice etyki i moralności) sposób. Autor wywodu ma wpływ na formę jego wykorzystania (art.2 ust.2 Paipp) np. ograniczając zastosowanie tylko w umowach które nie obciążają kredytobiorcy w żaden sposób ponad ustawowy Koszt Zastępstwa procesowego. Może się zgodzić aby jego twórczość została użyta w innej formie kosztu za procent udziału w przychodzie, lub też zabronić w pewnych formach procesów.

Licencja TPK 1.0 zawiera także element, który powinien zostać utrzymany w modelach docelowych - osoba modyfikująca wywód otrzymuje zniżkę za kolejne użycia w przypadku korekty wywodu. Powoduje to że prawnik użytkujący wywód jest zainteresowany jego wzmocnieniem poprzez korekty, uzupełnienie informacjami z procesu, lub poszerzeniem o aktualne orzecznictwo. Autor wywodu ma prawo akceptować lub odrzucić wprowadzone zamiany.

Model licencyjny powinien także umożliwiać niezależny rozwój wywodu przez kolejnego prawnika. W tej sytuacji staje się on właścicielem nowej wersji wywodu z jednoczesnym utrzymaniu własności dzieła pierwotnego przez jego autora (art.2 Paipp). W tej sytuacji istnieją dwie wersje wywodu, a użytkownik może zdecydować którą wersję wybrać. Ważne jest że w przypadku użycia wersji potomnej, pierwotny autor wywodu uzyskuje opłatę licencyjną. Ważne jest także, że kolejna wersja wywodu oparta jest na identycznej co oryginalny wywód licencji. Gwarantuje to zachowanie pierwotnych cech licencyjnych wywodu.

Model licencyjny zawiera także współautorstwo w wywodzie dla pierwotnego twórcy, który jest uznany w środowisku za autora pierwotnego, na podstawie bezspornych faktów takich jak publikacje drukowane, internetowe, lub też ogólnie znany obiegowo fakt. Zasada ta ma za zadanie przeciwdziałać rejestrowaniu wywodów przez nie do końca poinformowanych prawników, którzy mogą uznać pewne wywody za swoje.  W takiej sytuacji autor zgłaszający stanie się kontynuatorem. W przypadku domniemanego autorstwa przyjmowana jest licencja użycia najbardziej pro konsumencka.

Podsumowując modele licencyjne mają za cel:

1. chronić prawa autora wywodu
2. zachęcać do ulepszania wywodu
3. umożliwić niezależny rozwój wywodu
4. dać autorowi prawo do decydowania o formie wykorzystania wywodu

X. Wiedza zawarta w literaturze

Ustawa o prawie autorskim wymienia szereg rodzajów dzieł które nie podlegają ochronie praw autorskich (art.5 Paipp). Podobnie w systemie manufaktury argumentacji publikacje wydane w postaci książek, artykułów w periodykach fachowych oraz innych płatnych formach prezentacji wiedzy nie podlegają licencjonowaniu, chyba że zostało to wyraźnie określone w samym wydawnictwie. Założeniem jest, że autor pobrał już wynagrodzenie za swoją pracę od wydawnictwa, co reguluje jego roszczenia. Oczywiście na bazie tych materiałów można budować wywody, a jedyną koniecznością jest zgodne z ogólnie przyjętymi zasadami oznaczenie cytowań tego materiału.

XI. Rozliczenia

Forma rozliczeń składa się z wielu elementów na który wchodzą opłata przynależna autorowi, kontynuatorom, oraz zachęty dla osób wprowadzających poprawki.

Oryginalny wywód

1. opłata za autorstwo wywodu
2. procent współautorstwa wywodu

Ulepszenie

1. zniżka za ulepszenie wywodu

Nowa wersja

1. cena nowej wersji wywodu, przygotowanej przez niezależnego autora. 

Użytkownik płaci cenę za użycie organizacji zarządzającej licencjami, która  realizuje rozliczenia. Wszystkie płatności są jawne i publicznie udokumentowane. Każdy z wywodów znajdujący się w katalogu posiada licznik zastosowań.

XII. Dziedziczenie praw

Z praw autorskich mogą czerpać także spadkobiercy autora. Jest to zgodne z normalnie panującymi zasadami związanymi z prawem autorskim.

XIII. Spory i nadużycia

W przypadku sporu pomiędzy autorem, współtwórcą, użytkownikiem, lub też kontynuatorem, mediacji podejmuje się organizacja zajmująca się rozliczeniami oraz ochroną praw autorskich.

Licencja użycia oraz model rozliczeniowy ma ściśle określony cel, którym jest nic innego niż nagrodzenie twórców przez użytkowników wywodów prawniczych. W przypadku wystąpienia luki w modelu, która zostanie wykorzystana przez nieuczciwych licencjobiorców, wszelkie rozliczenia muszą zostać zatrzymane do momentu rozstrzygnięcia sporu. Wykrycie jakichkolwiek nadużyć w postaci np. spółdzielni, karuzel, lub jakiejkolwiek innej formy zmowy, mającej na celu wykorzystanie luk w systemie, prowadzi do zatrzymania wszelkie rozliczeń do momentu rozstrzygnięcia sporu. Uczestnicy i organizatorzy nadużycia zostaną pociągnięci do odpowiedzialności.

XIV. Podsumowanie

Kancelarie prawnicze nie muszą obawiać się o wykorzystanie swojej wiedzy, co gwarantuje im system ochrony praw autorskich. Nie muszą także marnować czasu na odkrywanie tych samych linii argumentacyjnych, mogąc zakupić licencję użycia. Dzielenie się widzą i doświadczeniami pozwoli na nadrobienie 25 straconych lat, gdy teoretycy prawa zamiast pogłębiać wiedzę, bezmyślnie oddali pole praktykom z sektora bankowego. 

Dysponując nowoczesną technologią oraz łącząc doświadczenia z zakresu sytemu prawa z doświadczeniami z zakresu wolnego oprogramowania, możemy wypracować skuteczny i uczciwy sposób na wspólne studia tematu z zakresy pieniądza i długu pieniężnego, co pozwoli skutecznie i optymalnie z ekonomicznego punktu widzenia bronić praw kredytobiorców, przy zachowaniu prawa autorów wywodów prawniczych. 

Wymiana wiedzy dzięki racjonalizacji ekonomicznej pozwoli obniżyć koszta obsługi procesów, do poziomu zastępstwa procesowego. W aktualnym stanie rozwoju wiedzy jest to możliwe. Kancelarie prawnicze zajmujące się ochroną interesów kredytobiorców mogą zacząć zarabiać na masie obsługiwanych klientów, bez konieczności nadmiernego eksploatowania pojedynczego klienta. 

Współpracując wygramy. 

###

Zastosowane skróty

Kerp.........Kodeks Etyki Radcy Prawnego
Paipp.......Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych
TPK.........Towarzystwo Prawa Kredytowego

Bibliografia

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Dz.U. 1994 Nr 24 poz. 83 , http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19940240083/U/D19940083Lj.pdf

Wykład na temat prawa autorskiego,  https://moodle.umk.pl/BU/mod/book/view.php?id=109&chapterid=237

Styczynski, 2017, "Oddać do dyspozycji. Rozważania konsumenta", https://goo.gl/DE93YP

Licencja TPK 1.0, http://styczynski.blogspot.com/p/licencja-tpk-10.html

Kodeks Etyki Radcy Prawnego, http://kirp.pl/etyka-i-wykonywanie-zawodu/etyka/kodeks-etyki-radcy-prawnego

Kodeks Etyki Radcy Adwokata, http://www.adwokatura.katowice.pl/aktualne.html?file=tl_files/ora/akty%20prawne%202010/Kodeks%20Etyki%20Adwokackiej.pdf