Dyrektywa Rady 93/13/Ewg, będąca źródłem przepisów chroniących konsumenta przed nieuczciwymi zapisami w umowach, oraz podstawą pracy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta, zawiera poważne błędy. Tłumacz dokonujący lokalizacji przepisu popełnił drastyczne nadużycia interpretacyjne. Niniejszy dokument uwypukla omyłki tłumacza. Ponieważ jestem amatorem, opracowanie może zawierać błędy - będę wdzięczny za ich wyłapanie. 800 słów + treść dyrektywy.
Błędy tłumaczenia dyrektywy Rady 93/13/Ewg niewątpliwie wpływają na obniżenie ochrony konsumenta w Polsce. Są one wykorzystywane przez przedsiębiorców, a także wydają się być wymówką urządów odpowiedzialnych za realizację ich celu. Każdy dobry prawnik jest świadom, że błąd tłumaczenia nie jest prawotwórczy i należy być raczej traktowany jako "omyłka pisarska". Wykładnia prawa wspólnotowego musi być wykonana na podstawie oficjalnych wersji dyrektywy w językach oficjalnych Unii, co jest podstawą stosowania jednolitego prawa wewnątrzwspólnotowego, co prowadzi do jednolitego rynku ekonomicznego.
Sumienny interpretator prawa unijnego musi sam dokonać tłumaczenia i upewnić się, że brzmienie tłumaczenia jest zgodne z innymi wersjami językowymi. Mówi o tym warsztat prawniczy, co zostaje także potwierdzane przez to Sądy np. TS UE C-187/07, także SN III PK 30/06. Prawnik powołujący się na dyrektywę przed Sądem musi ten aspekt wyłożyć, tak aby Sąd nie tkwił w błędzie spowodowanym przez tłumacza.
W wyniku działania strony społecznej, skorygowana została treść artykułu 4, co zostało dostrzeżone przez PAP oraz UOKiK. Z niewiadomych mi przyczyn żaden urząd Rzeczypospolitej nie zajął się korektą pozostałych części dyrektywy. Niniejsze opracowanie jest przyczynkiem do korekty.
Problem tłumaczenia dotyczy kwestii czasu zawarcia umowy i wykonania, jest to więc niezwykle ważny czynnik w świetle kryzysu kredytowego. Dyrektywa dotyczy umów zawartych a nie zawieranych, tak jak zapisał tłumacz i jak chce wielu nieuczciwych przedsiębiorców oraz zlęknionych urzędników.
Problem jest dobitnie widoczny w art.6 ust.1, który brzmi następująco:
, co tłumacz zapisał jako:
1. Państwa Członkowskie stanowią, że na mocy prawa krajowego nieuczciwe warunki w umowie zawartej przez sprzedawcę lub dostawcę z konsumentem nie są wiążące dla konsumenta, a umowa w pozostałej części będzie nadal obowiązywała strony, jeżeli jest to możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków.
Jak widać translator kompletnie przeinaczył treść przepisu. Tego typu błędy znajdują się w całej polskiej wersji tłumaczenia dyrektywy Rady 93/13/Ewg.
Odnoszę wrażenie, że w pracy tłumacza widać echo okresu komunizmu, w którym to umowy standardowe, czy też wzory umów były zatwierdzane przez odpowiednie urzędy państwowe. Tłumacz prawdopodobnie mając tę wiedzę odzwierciedlił ją w swojej interpretacji dyrektywy. Jest to interpretacja całkowicie błędna. Standardowe kontrakty oferowane przez przedsiębiorców na rynku konsumenckim noszą nazwę "wzorca umowy", którego nie można mylić ze wzorem umowy.
Nowelizacja Kodeksu cywilnego z 2000 r. dokonuje rewolucji we wzorcach umów. Opisuje to prof.Bednarek. Aktualnie wzorzec umowy jest nazwą języka prawnego i dosyć abstrakcyjnym bytem prawniczym. Aby zrozumieć czym jest wzorzec umowy należy przeczytać ze zrozumieniem art.384 Kodeksu cywilnego.
Kodyfikator, będący autorem nowelizacji Kodeksu cywilnego, bardzo ładnie zdefiniował wzorzec umowy, błędnie często nazywany wzorcem umownym (co jest echem prac prof.E.Łętowskiej). Wzorzec umowy jest elementem zewnętrznym umowy inkorporowanym do stosunku obligacyjnego na podstawie swojej natury. To już jest trudniejsze do uchwycenia. Aby to zrozumieć, proszę zastanowić się jak to możliwe, że zarówno wzór umowy jak i regulamin są tym samym wzorcem umowy. Idąc dalej tym tropem należy zastanowić się czy można stosować wzór umowy w celu zawarcie umowy i czy można to samo robić z regulaminem. Regulamin nie jest raczej stosowany do zawierania umów. Jest on zestawem zewnętrznych postanowień, tak samo jak postanowienia znajdujące się we wzorze umowy.
Pomimo, że wzór umowy stał się fizyczną umową po jej zawarciu, to nie przestał być wzorcem umowy. Umowa zawarta z konsumentem zawiera w sobie postanowienie negocjowane indywidualnie oraz postanowienia standardowe, zaczerpnięte z wzorce umowy (ex lege).
Konsekwencją tego "zewnętrznego" bytu jakim jest wzorzec umowy, jest jego niewiązanie w przypadku stwierdzenia nieuczciwości. Nieuczciwe postanowienie standardowe nie wiąże konsumenta, ponieważ jako postanowienie doczepione do stosunku obligacyjnego, przestają istnieć z mocą wsteczną (ex tunc). Niestety tego całkiem skomplikowanego niuansu nie rozumiał translator.
Poniższe zestawienie zawiera angielską i polską wersję dyrektywy z następującymi oznaczeniami:
Błędy tłumaczenia dyrektywy Rady 93/13/Ewg niewątpliwie wpływają na obniżenie ochrony konsumenta w Polsce. Są one wykorzystywane przez przedsiębiorców, a także wydają się być wymówką urządów odpowiedzialnych za realizację ich celu. Każdy dobry prawnik jest świadom, że błąd tłumaczenia nie jest prawotwórczy i należy być raczej traktowany jako "omyłka pisarska". Wykładnia prawa wspólnotowego musi być wykonana na podstawie oficjalnych wersji dyrektywy w językach oficjalnych Unii, co jest podstawą stosowania jednolitego prawa wewnątrzwspólnotowego, co prowadzi do jednolitego rynku ekonomicznego.
Przedsiębiorcy, szczególnie ci zagraniczni, ignorując wykładnię dyrektywy Rady 93/13/Ewg w jej oryginalnym brzmieniu łamią prawo wspólnotowe z całą świadomością tego faktu, ponieważ w ich krajach ojczystych, prawnicy są świadomy wykładni tych przepisów.
Sumienny interpretator prawa unijnego musi sam dokonać tłumaczenia i upewnić się, że brzmienie tłumaczenia jest zgodne z innymi wersjami językowymi. Mówi o tym warsztat prawniczy, co zostaje także potwierdzane przez to Sądy np. TS UE C-187/07, także SN III PK 30/06. Prawnik powołujący się na dyrektywę przed Sądem musi ten aspekt wyłożyć, tak aby Sąd nie tkwił w błędzie spowodowanym przez tłumacza.
W wyniku działania strony społecznej, skorygowana została treść artykułu 4, co zostało dostrzeżone przez PAP oraz UOKiK. Z niewiadomych mi przyczyn żaden urząd Rzeczypospolitej nie zajął się korektą pozostałych części dyrektywy. Niniejsze opracowanie jest przyczynkiem do korekty.
Problem tłumaczenia dotyczy kwestii czasu zawarcia umowy i wykonania, jest to więc niezwykle ważny czynnik w świetle kryzysu kredytowego. Dyrektywa dotyczy umów zawartych a nie zawieranych, tak jak zapisał tłumacz i jak chce wielu nieuczciwych przedsiębiorców oraz zlęknionych urzędników.
Problem jest dobitnie widoczny w art.6 ust.1, który brzmi następująco:
1. Member States shall lay down that unfair terms used in a contract concluded with a consumer by a seller or supplier shall, as provided for under their national law, not be binding on the consumer and that the contract shall continue to bind the parties upon those terms if it is capable of continuing in existence without the unfair terms.
, co tłumacz zapisał jako:
1. Państwa Członkowskie stanowią, że na mocy prawa krajowego nieuczciwe warunki w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców z konsumentami nie będą wiążące dla konsumenta, a umowa w pozostałej części będzie nadal obowiązywała strony, jeżeli jest to możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków.
, a co należy odczytać jako:
Jak widać translator kompletnie przeinaczył treść przepisu. Tego typu błędy znajdują się w całej polskiej wersji tłumaczenia dyrektywy Rady 93/13/Ewg.
Odnoszę wrażenie, że w pracy tłumacza widać echo okresu komunizmu, w którym to umowy standardowe, czy też wzory umów były zatwierdzane przez odpowiednie urzędy państwowe. Tłumacz prawdopodobnie mając tę wiedzę odzwierciedlił ją w swojej interpretacji dyrektywy. Jest to interpretacja całkowicie błędna. Standardowe kontrakty oferowane przez przedsiębiorców na rynku konsumenckim noszą nazwę "wzorca umowy", którego nie można mylić ze wzorem umowy.
Wzór umowy może być wzorcem umowy, ale wzorzec umowy nie musi być wzorem umowy
Nowelizacja Kodeksu cywilnego z 2000 r. dokonuje rewolucji we wzorcach umów. Opisuje to prof.Bednarek. Aktualnie wzorzec umowy jest nazwą języka prawnego i dosyć abstrakcyjnym bytem prawniczym. Aby zrozumieć czym jest wzorzec umowy należy przeczytać ze zrozumieniem art.384 Kodeksu cywilnego.
Art. 384. § 1. Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy.
Kodyfikator, będący autorem nowelizacji Kodeksu cywilnego, bardzo ładnie zdefiniował wzorzec umowy, błędnie często nazywany wzorcem umownym (co jest echem prac prof.E.Łętowskiej). Wzorzec umowy jest elementem zewnętrznym umowy inkorporowanym do stosunku obligacyjnego na podstawie swojej natury. To już jest trudniejsze do uchwycenia. Aby to zrozumieć, proszę zastanowić się jak to możliwe, że zarówno wzór umowy jak i regulamin są tym samym wzorcem umowy. Idąc dalej tym tropem należy zastanowić się czy można stosować wzór umowy w celu zawarcie umowy i czy można to samo robić z regulaminem. Regulamin nie jest raczej stosowany do zawierania umów. Jest on zestawem zewnętrznych postanowień, tak samo jak postanowienia znajdujące się we wzorze umowy.
Czasem wzorzec umowy interpretowany jest jako oferta art.66 Kodeksu cywilnego. Czy jest to prawidłowe? Czy Regulamin jest ofertą?
Pomimo, że wzór umowy stał się fizyczną umową po jej zawarciu, to nie przestał być wzorcem umowy. Umowa zawarta z konsumentem zawiera w sobie postanowienie negocjowane indywidualnie oraz postanowienia standardowe, zaczerpnięte z wzorce umowy (ex lege).
Konsekwencją tego "zewnętrznego" bytu jakim jest wzorzec umowy, jest jego niewiązanie w przypadku stwierdzenia nieuczciwości. Nieuczciwe postanowienie standardowe nie wiąże konsumenta, ponieważ jako postanowienie doczepione do stosunku obligacyjnego, przestają istnieć z mocą wsteczną (ex tunc). Niestety tego całkiem skomplikowanego niuansu nie rozumiał translator.
Osoby zainteresowane zgłębieniem natury "wzorca umowy" zachęcam do przeczytania mojego artykułu na ten tamat. Zawiera on moja interpretację tego trudnego tematu oraz znaczną ilość literatury, której uzupełnieniem może być ten zestaw.
~ ~ ~
Poniższe zestawienie zawiera angielską i polską wersję dyrektywy z następującymi oznaczeniami:
- czarne pogrubione - nadmiarowy tekst w wersji angielskiej, prawdopodobnie idiom,
- czerwone pogrubione - błąd tłumaczenia, czasem nadmiarowe słowa w wersji polskiej zmieniające sens,
- pomarańczowe pogrubione - tłumaczenie dyskusyjne, nie jestem pewien,
- zielone pogrubione - tłumaczenie poprawne zwrotów języka prawnego.
No.
|
Wersja angielska
|
Wersja polska
| ||||||||
| 1 |
COUNCIL DIRECTIVE 93/13/EEC
of 5 April 1993
on unfair terms in consumer contracts
THE COUNCIL OF THE EUROPEAN COMMUNITIES,
Having regard to the Treaty establishing the European Economic Community, and in particular Article 100 A thereof,
Having regard to the proposal from the Commission (1),
In cooperation with the European Parliament (2),
Having regard to the opinion of the Economic and Social Committee (3),
|
Dyrektywa Rady 93/13/EWG
z dnia 5 kwietnia 1993 r.
w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich
RADA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,
uwzględniając Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą, w szczególności jego art. 100A,
uwzględniając wniosek Komisji [1],
we współpracy z Parlamentem Europejskim [2],
uwzględniając opinię Komitetu Ekonomiczno-Społecznego [3],
| ||||||||
2 | Whereas | a także mając na uwadze, co następuje: | ||||||||
| 3 | it is necessary to adopt measures with the aim of progressively establishing the internal market before 31 December 1992; | niezbędne jest przyjęcie środków, których celem jest stopniowe ustanawianie rynku wewnętrznego przed dniem 31 grudnia 1992 r.; | ||||||||
4 | whereas the internal market comprises an area without internal frontiers in which goods, persons, services and capital move freely; | rynek wewnętrzny obejmuje obszar bez granic wewnętrznych, na którym zapewniony jest swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału; | ||||||||
5 | Whereas the laws of Member States relating to the terms of contract between the seller of goods or supplier of services, on the one hand, and the consumer of them, on the other hand, show many disparities, with the result that the national markets for the sale of goods and services to consumers differ from each other and that distortions of competition may arise amongst the sellers and suppliers, notably when they sell and supply in other Member States; | przepisy prawa Państw Członkowskich odnoszące się do warunków zamieszczanych w umowie zawieranej między sprzedawcą towarów lub dostawcą usług z jednej strony a konsumentem z drugiej są bardzo zróżnicowane, co powoduje duże różnice między rynkami krajowymi oferującymi konsumentom towary i usługi i może doprowadzić do zakłóceń konkurencji pomiędzy sprzedawcami i dostawcami, zwłaszcza gdy sprzedają towary i świadczą usługi w innych Państwach Członkowskich; | ||||||||
6 | Whereas, in particular, the laws of Member States relating to unfair terms in consumer contracts show marked divergences; | przepisy Państw Członkowskich dotyczące zwłaszcza nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich wykazują znaczne rozbieżności; | ||||||||
7 | Whereas it is the responsibility of the Member States to ensure that contracts concluded with consumers do not contain unfair terms; | obowiązkiem Państw Członkowskich jest zapewnienie, aby umowy zawierane z konsumentami nie zawierały nieuczciwych warunków; | ||||||||
8 | Whereas, generally speaking, consumers do not know the rules of law which, in Member States other than their own, govern contracts for the sale of goods or services; | ogólnie rzecz biorąc, konsumenci nie znają norm prawnych regulujących umowy sprzedaży towarów i usług obowiązujących w innych Państwach Członkowskich; | ||||||||
9 | whereas this lack of awareness may deter them from direct transactions for the purchase of goods or services in another Member State; | ten brak świadomości może powstrzymać konsumentów przed dokonywaniem bezpośrednich transakcji nabycia towarów lub usług w innych Państwach Członkowskich; | ||||||||
10 | Whereas, in order to facilitate the establishment of the internal market and to safeguard the citizen in his role as consumer when acquiring goods and services under contracts which are governed by the laws of Member States other than his own, it is essential to remove unfair terms from those contracts; | aby ułatwić ustanawianie rynku wewnętrznego i chronić obywatela jako konsumenta nabywającego towary i usługi na podstawie umów, które podlegają prawom innych Państw Członkowskich, istotne jest eliminowanie nieuczciwych warunków z tych umów; | ||||||||
11 | Whereas sellers of goods and suppliers of services will thereby be helped in their task of selling goods and supplying services, both at home and throughout the internal market; | w ten sposób sprzedawcy towarów i dostawcy usług uzyskają wsparcie związane z prowadzoną przez nich działalnością sprzedaży towarów i świadczenia usług zarówno w kraju, jak i na obszarze rynku wewnętrznego; | ||||||||
12 | whereas competition will thus be stimulated, so contributing to increased choice for Community citizens as consumers; | zatem stymulowanie konkurencji przyczyni się do wzrostu możliwości wyboru dla obywateli Wspólnoty jako konsumentów; | ||||||||
13 | Whereas the two Community programmes for a consumer protection and information policy (4) underlined the importance of safeguarding consumers in the matter of unfair terms of contract; | dwa programy wspólnotowe w dziedzinie ochrony konsumentów i polityki informacyjnej [4] podkreśliły znaczenie ochrony konsumentów przed nieuczciwymi warunkami umownymi; | ||||||||
14 | whereas this protection ought to be provided by laws and regulations which are either harmonized at Community level or adopted directly at that level; | taką ochronę powinny przewidywać przepisy ustawowe i wykonawcze, które podlegają harmonizacji na poziomie Wspólnoty lub zostają bezpośrednio na tym poziomie przyjęte; | ||||||||
15 | Whereas in accordance with the principle laid down under the heading ‘Protection of the economic interests of the consumers’, as stated in those programmes: ‘acquirers of goods and services should be protected against the abuse of power by the seller or supplier, in particular against one-sided standard contracts and the unfair exclusion of essential rights in contracts’; |
zgodnie z zasadą ustanowioną pod nazwą "Ochrona gospodarczych interesów konsumentów", zgodnie z powyższymi programami: "nabywcy towarów i usług powinni być chronieni przed nadużyciami ze strony sprzedawców lub dostawców, w szczególności przed jednostronnymi standardowymi umowami i niedozwolonym wyłączaniem z umów podstawowych praw";
| ||||||||
16 | Whereas more effective protection of the consumer can be achieved by adopting uniform rules of law in the matter of unfair terms; | bardziej skuteczną ochronę konsumenta można osiągnąć poprzez przyjęcie jednolitych norm prawnych dotyczących nieuczciwych warunków; | ||||||||
17 | whereas those rules should apply to all contracts concluded between sellers or suppliers and consumers; | powyższe normy powinny odnosić się do wszelkich umów zawieranych pomiędzy sprzedawcami lub dostawcami a konsumentami; | ||||||||
18 | whereas as a result inter alia contracts relating to employment, contracts relating to succession rights, contracts relating to rights under family law and contracts relating to the incorporation and organization of companies or partnership agreements must be excluded from this Directive; | przy czym niniejsza dyrektywa nie będzie dotyczyła między innymi umów o pracę, umów dotyczących sukcesji praw, umów dotyczących praw z zakresu prawa rodzinnego oraz umów dotyczących tworzenia i organizowania spółek lub porozumień partnerskich; | ||||||||
19 |
Whereas the consumer must receive equal protection under contracts concluded by word of mouth and written contracts regardless, in the latter case, of whether the terms of the contract are contained in one or more documents;
| konsument musi otrzymać taką samą ochronę zarówno w umowach zawieranych ustnie, jak i na piśmie, bez względu na to, czy postanowienia pisemnej umowy zostały zawarte w jednym czy kilku dokumentach; | ||||||||
| 20 | Whereas, however, as they now stand, national laws allow only partial harmonization to be envisaged; | jednakże obowiązujące prawo krajowe pozwala jedynie na częściową harmonizację przepisów; | ||||||||
| 21 | whereas, in particular, only contractual terms which have not been individually negotiated are covered by this Directive; | niniejsza dyrektywa dotyczy w szczególności warunków umownych, które nie zostały indywidualnie wynegocjowane; | ||||||||
| 22 | whereas Member States should have the option, with due regard for the Treaty, to afford consumers a higher level of protection through national provisions that are more stringent than those of this Directive; | Państwa Członkowskie w poszanowaniu postanowień Traktatu powinny mieć możliwość zapewnienia konsumentom wyższego poziomu bezpieczeństwa poprzez wprowadzenie przepisów prawa krajowego bardziej rygorystycznych niż przewidziane w niniejszej dyrektywie; | ||||||||
| 23 | Whereas the statutory or regulatory provisions of the Member States which directly or indirectly determine the terms of consumer contracts are presumed not to contain unfair terms; | zakłada się, iż obowiązujące w Państwach Członkowskich przepisy ustawowe i wykonawcze, które bezpośrednio lub pośrednio ustalają warunki umów konsumenckich, nie zawierają nieuczciwych warunków; | ||||||||
| 24 | whereas, therefore, it does not appear to be necessary to subject the terms which reflect mandatory statutory or regulatory provisions and the principles or provisions of international conventions to which the Member States or the Community are party; | w związku z tym nie wydaje się konieczne rozpatrywanie warunków umowy, które są zgodne z obowiązującymi przepisami ustawowymi lub wykonawczymi oraz zgodne z zasadami lub postanowieniami konwencji międzynarodowych, których stronami są Państwa Członkowskie lub Wspólnota; | ||||||||
| 25 | whereas in that respect the wording ‘mandatory statutory or regulatory provisions’ in Article 1 (2) also covers rules which, according to the law, shall apply between the contracting parties provided that no other arrangements have been established; | użyte w art. 1 ust. 2 sformułowanie "obowiązujące przepisy ustawowe lub wykonawcze" obejmuje również zasady, które zgodnie z prawem będą stosowane między umawiającymi się stronami z zastrzeżeniem, że nie dokonano żadnych innych uzgodnień; | ||||||||
| 26 | Whereas Member States must however ensure that unfair terms are not included, particularly because this Directive also applies to trades, business or professions of a public nature; | Państwa Członkowskie muszą jednakże zapewnić, iż w umowach nie będą zamieszczane nieuczciwe warunki, szczególnie dlatego że niniejsza dyrektywa odnosi się również do handlu, przedsiębiorstw i zawodów o charakterze publicznym; | ||||||||
| 27 | Whereas it is necessary to fix in a general way the criteria for assessing the unfair character of contract terms; | niezbędne jest ustalenie ogólnych kryteriów oceny nieuczciwego charakteru warunków umowy; | ||||||||
| 28 | Whereas the assessment, according to the general criteria chosen, of the unfair character of terms, in particular in sale or supply activities of a public nature providing collective services which take account of solidarity among users, must be supplemented by a means of making an overall evaluation of the different interests involved; whereas this constitutes the requirement of good faith; | ocena nieuczciwego charakteru warunków umowy, zgodnie z wybranymi ogólnymi kryteriami, zwłaszcza w przypadku działalności dotyczącej sprzedaży lub dostaw o charakterze publicznym, zapewniającej usługi o charakterze powszechnym, przy uwzględnieniu solidarności między użytkownikami, muszą być uzupełnione środkami umożliwiającymi dokonanie ogólnej oceny różnych interesów; | ||||||||
| 29 | whereas, in making an assessment of good faith, particular regard shall be had to the strength of the bargaining positions of the parties, whether the consumer had an inducement to agree to the term and whether the goods or services were sold or supplied to the special order of the consumer; | stanowi to wymóg działania w dobrej wierze; przy dokonywaniu oceny działania w dobrej wierze będzie brana pod uwagę zwłaszcza siła pozycji przetargowej stron umowy, a w szczególności, czy konsument był zachęcany do wyrażenia zgody na warunki umowy i czy towary lub usługi były sprzedane lub dostarczone na specjalne zamówienie konsumenta; | ||||||||
| 30 | whereas the requirement of good faith may be satisfied by the seller or supplier where he deals fairly and equitably with the other party whose legitimate interests he has to take into account; | sprzedawca lub dostawca spełnia wymóg działania w dobrej wierze, jeżeli traktuje on drugą stronę umowy w sposób sprawiedliwy i słuszny, należycie uwzględniając jej prawnie uzasadnione roszczenia; | ||||||||
| 31 | Whereas, for the purposes of this Directive, the annexed list of terms can be of indicative value only and, because of the cause of the minimal character of the Directive, the scope of these terms may be the subject of amplification or more restrictive editing by the Member States in their national laws; | do celów niniejszej dyrektywy załączony wykaz warunków nie jest wyczerpujący i ma jedynie charakter przykładowy; ze względu na to, że niniejsza dyrektywa określa jedynie minimalne wymogi, Państwa Członkowskie w przepisach krajowych mogą rozszerzyć zakres tych warunków lub zredagować je bardziej restrykcyjnie; | ||||||||
| 32 | Whereas the nature of goods or services should have an influence on assessing the unfairness of contractual terms; | rodzaj towarów lub usług powinien mieć wpływ na ocenę nieuczciwych warunków umownych; | ||||||||
| 33 | Whereas, for the purposes of this Directive, assessment of unfair character shall not be made of terms which describe the main subject matter of the contract nor the quality/price ratio of the goods or services supplied; | do celów niniejszej dyrektywy ocena nieuczciwego charakteru warunków nie będzie dotyczyła warunków określających główny przedmiot umowy oraz stosunku jakości towarów i usług do ich ceny; | ||||||||
| 34 | whereas the main subject matter of the contract and the price/quality ratio may nevertheless be taken into account in assessing the fairness of other terms; | główny przedmiot umowy i stosunek jakości towaru do jego ceny może jednak być brany pod uwagę przy ocenie uczciwości innych postanowień umownych; | ||||||||
| 35 | whereas it follows, inter alia, that in insurance contracts, the terms which clearly define or circumscribe the insured risk and the insurer's liability shall not be subject to such assessment since these restrictions are taken into account in calculating the premium paid by the consumer; | mając między innymi na względzie powyższe, umowy ubezpieczenia, które jasno określają ryzyko ubezpieczeniowe oraz odpowiedzialność ubezpieczającego, nie będą podlegały takiej ocenie, ponieważ takie ograniczenia brane są pod uwagę przy obliczaniu składki opłacanej przez konsumenta; | ||||||||
| 36 | Whereas contracts should be drafted in plain, intelligible language, the consumer should actually be given an opportunity to examine all the terms and, if in doubt, the interpretation most favourable to the consumer should prevail; | umowy powinny być sporządzane prostym i zrozumiałym językiem, a konsument powinien mieć faktycznie możliwość zapoznania się ze wszystkimi warunkami umowy, a wszelkie wątpliwości powinny być interpretowane na jego korzyść; | ||||||||
| 37 | Whereas Member States should ensure that unfair terms are not used in contracts concluded with consumers by a seller or supplier and that if, nevertheless, such terms are so used, they will not bind the consumer, and the contract will continue to bind the parties upon those terms if it is capable of continuing in existence without the unfair provisions; | Państwa Członkowskie powinny zapewnić, aby nieuczciwe warunki nie były zamieszczane w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców z konsumentami oraz, jeżeli jednak takie warunki zostają w nich zawarte, aby nie były one wiążące dla konsumenta, oraz zagwarantować, żeby umowa obowiązywała strony zgodnie z zawartymi w niej postanowieniami, pod warunkiem że po wyłączeniu z umowy nieuczciwych warunków może ona nadal obowiązywać; | ||||||||
| 38 | Whereas there is a risk that, in certain cases, the consumer may be deprived of protection under this Directive by designating the law of a non-Member country as the law applicable to the contract; whereas provisions should therefore be included in this Directive designed to avert this risk; | istnieje ryzyko, że w niektórych przypadkach konsument może zostać pozbawiony ochrony wynikającej z niniejszej dyrektywy poprzez wyznaczenie, jako obowiązujących w stosunku do danej umowy, przepisów prawnych państwa trzeciego; w związku z powyższym do niniejszej dyrektywy należy włączyć postanowienia zapobiegające takiemu ryzyku; | ||||||||
| 39 | Whereas persons or organizations, if regarded under the law of a Member State as having a legitimate interest in the matter, must have facilities for initiating proceedings concerning terms of contract drawn up for general use in contracts concluded with consumers, and in particular unfair terms, either before a court or before an administrative authority competent to decide upon complaints or to initiate appropriate legal proceedings; | osoby lub organizacje, które na podstawie przepisów prawnych Państwa Członkowskiego mają uzasadniony interes do działania w sprawie, muszą posiadać uprawnienie do wszczęcia postępowania dotyczącego warunków umowy przeznaczonych do ogólnego stosowania w umowach zawieranych z konsumentami, a w szczególności warunków nieuczciwych, zarówno przed sądem, jak i przed organami administracyjnymi właściwymi do rozstrzygania skarg lub inicjowania odpowiednich działań prawnych; | ||||||||
| 40 | whereas this possibility does not, however, entail prior verification of the general conditions obtaining in individual economic sectors; | powyższa możliwość jednakże nie pociąga za sobą wcześniejszej weryfikacji ogólnych warunków obowiązujących w poszczególnych sektorach gospodarki; | ||||||||
| 41 | Whereas the courts or administrative authorities of the Member States must have at their disposal adequate and effective means of preventing the continued application of unfair terms in consumer contracts, | sądy i organy administracyjne Państw Członkowskich muszą mieć do swojej dyspozycji stosowne i skuteczne środki zapobiegające stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, | ||||||||
42 |
HAS ADOPTED THIS DIRECTIVE:
| PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ: | ||||||||
| 43 |
Article 1
|
Artykuł 1
| ||||||||
| 44 |
1. The purpose of this Directive is to approximate the laws, regulations and administrative provisions of the Member States relating to unfair terms in contracts concluded between a seller or supplier and a consumer.
|
1. Celem niniejszej dyrektywy jest zbliżenie przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich odnoszących się do nieuczciwych warunków umownych w umowach zawieranych pomiędzy sprzedawcą lub dostawcą a konsumentem.
| ||||||||
| 45 | 2. The contractual terms which reflect mandatory statutory or regulatory provisions and the provisions or principles of international conventions to which the Member States or the Community are party, particularly in the transport area, shall not be subject to the provisions of this Directive. | 2. Warunki umowy odzwierciedlające obowiązujące przepisy ustawowe lub wykonawcze oraz postanowienia lub zasady konwencji międzynarodowych, których stroną są Państwa Członkowskie lub Wspólnota, zwłaszcza w dziedzinie transportu, nie będą podlegały przepisom niniejszej dyrektywy. | ||||||||
46 | Article 2 | Artykuł 2 | ||||||||
| 47 |
For the purposes of this Directive:
|
Do celów niniejszej dyrektywy:
| ||||||||
| 48 |
|
a) "nieuczciwe warunki" oznaczają warunki umowne zdefiniowane w art. 3;
| ||||||||
| 49 |
|
b) "konsument" oznacza każdą osobę fizyczną, która w umowach objętych niniejszą dyrektywą działa w celach niezwiązanych z handlem, przedsiębiorstwem lub zawodem;
| ||||||||
| 50 |
| c) "sprzedawca lub dostawca" oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która w umowach objętych niniejszą dyrektywą działa w celach dotyczących handlu, przedsiębiorstwa lub zawodu, bez względu na to, czy należy do sektora publicznego czy prywatnego. | ||||||||
51 | Article 3 | Artykuł 3 | ||||||||
| 52 |
1. A contractual term which has not been individually negotiated shall be regarded as unfair if, contrary to the requirement of good faith, it causes a significant imbalance in the parties' rights and obligations arising under the contract, to the detriment of the consumer.
| 1. Warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane, mogą być uznane za nieuczciwe, jeśli stoją w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powodują znaczącą nierównowagę wynikających z umowy, praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta. | ||||||||
53 | 2. A term shall always be regarded as not individually negotiated where it has been drafted in advance and the consumer has therefore not been able to influence the substance of the term, particularly in the context of a pre-formulated standard contract. | 2. Warunki umowy zawsze zostaną uznane za niewynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał w związku z tym wpływu na ich treść, zwłaszcza jeśli zostały przedstawione konsumentowi w formie uprzednio sformułowanej umowy standardowej. | ||||||||
54 | The fact that certain aspects of a term or one specific term have been individually negotiated shall not exclude the application of this Article to the rest of a contract if an overall assessment of the contract indicates that it is nevertheless a pre-formulated standard contract. | Fakt, że niektóre aspekty warunku lub jeden szczególny warunek były negocjowane indywidualnie, nie wyłącza stosowania niniejszego artykułu do pozostałej części umowy, jeżeli ogólna ocena umowy wskazuje na to, że została ona sporządzona w formieuprzednio sformułowanej umowy standardowej. | ||||||||
55 | Where any seller or supplier claims that a standard term has been individually negotiated, the burden of proof in this respect shall be incumbent on him. | Jeśli sprzedawca lub dostawca twierdzi, że standardowe warunki umowne zostały wynegocjowane indywidualnie, ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na nim. | ||||||||
46 | 3. The Annex shall contain an indicative and non-exhaustive list of the terms which may be regarded as unfair. | 3. Załącznik zawiera przykładowy i niewyczerpujący wykaz warunków, które mogą być uznane za nieuczciwe. | ||||||||
57 | Article 4 |
Artykuł 4
| ||||||||
| 58 | 1. Without prejudice to Article 7, the unfairness of a contractual term shall be assessed, taking into account the nature of the goods or services for which the contract was concluded and by referring, at the time of conclusion of the contract, to all the circumstances attending the conclusion of the contract and to all the other terms of the contract or of another contract on which it is dependent. | 1. Nie naruszając przepisów art. 7, nieuczciwy charakter warunków umowy jest określany z uwzględnieniem rodzaju towarów lub usług, których umowa dotyczy i z odniesieniem, w momencie zawarcia umowy, do wszelkich okoliczności związanych z zawarciem umowy oraz do innych warunków tej umowy lub innej umowy, od której ta jest zależna. | ||||||||
59 | 2. Assessment of the unfair nature of the terms shall relate neither to the definition of the main subject matter of the contract nor to the adequacy of the price and remuneration, on the one hand, as against the services or goods supplies in exchange, on the other, in so far as these terms are in plain intelligible language. | 2. Ocena nieuczciwego charakteru warunków nie dotyczy ani określenia głównego przedmiotu umowy, ani relacji ceny i wynagrodzenia do dostarczonych w zamian towarów lub usług, o ile warunki te zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem. | ||||||||
60 | Article 5 | Artykuł 5 | ||||||||
| 61 | In the case of contracts where all or certain terms offered to the consumer are in writing, these terms must always be drafted in plain, intelligible language. | W przypadku umów, w których wszystkie lub niektóre z przedstawianych konsumentowi warunków wyrażone są na piśmie, warunki te muszą zawsze być sporządzone prostym i zrozumiałym językiem. | ||||||||
62 | Where there is doubt about the meaning of a term, the interpretation most favourable to the consumer shall prevail. This rule on interpretation shall not apply in the context of the procedures laid down in Article 7 (2). | Wszelkie wątpliwości co do treści warunku należy interpretować na korzyść konsumenta. Powyższa zasada interpretacji nie ma zastosowania w kontekście procedury ustanowionej w art. 7 ust. 2. | ||||||||
63 | Article 6 | Artykuł 6 | ||||||||
| 64 | 1. Member States shall lay down that unfair terms used in a contract concluded with a consumer by a seller or supplier shall, as provided for under their national law, not be binding on the consumer and that the contract shall continue to bind the parties upon those terms if it is capable of continuing in existence without the unfair terms. | 1. Państwa Członkowskie stanowią, że na mocy prawa krajowego nieuczciwe warunki w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców z konsumentami nie będą wiążące dla konsumenta, a umowa w pozostałej części będzie nadal obowiązywała strony, jeżeli jest to możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków. | ||||||||
65 | 2. Member States shall take the necessary measures to ensure that the consumer does not lose the protection granted by this Directive by virtue of the choice of the law of a non-Member country as the law applicable to the contract if the latter has a close connection with the territory of the Member States. | 2. Państwa Członkowskie podejmą niezbędne kroki do zapewnienia, iż konsument nie utraci ochrony przyznanej mu na mocy niniejszej dyrektywy, poprzez wybór prawa państwa trzeciego jako prawa obowiązującego w stosunku do danej umowy, jeśli ta ostatnia pozostaje w ścisłym związku z terytorium Państw Członkowskich. | ||||||||
| 66 |
Article 7
|
Artykuł 7
| ||||||||
| 67 | 1. Member States shall ensure that, in the interests of consumers and of competitors, adequate and effective means exist to prevent the continued use of unfair terms in contracts concluded with consumers by sellers or suppliers. | 1. Zarówno w interesie konsumentów, jak i konkurentów Państwa Członkowskie zapewnią stosowne i skuteczne środki mające na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami. | ||||||||
68 | 2. The means referred to in paragraph 1 shall include provisions whereby persons or organizations, having a legitimate interest under national law in protecting consumers, may take action according to the national law concerned before the courts or before competent administrative bodies for a decision as to whether contractual terms drawn up for general use are unfair, so that they can apply appropriate and effective means to prevent the continued use of such terms. | 2. Środki określone w ust. 1 obejmują postanowienia, według których osoby i organizacje mające uzasadniony interes na mocy prawa krajowego, związany z ochroną konsumentów, będą mogły wszcząć postępowanie zgodnie z właściwym prawem krajowym przed sądami lub przed organami administracyjnymi mającymi odpowiednie kwalifikacje do decydowania, czy warunki umowy sporządzone do celów ogólnego wykorzystania są nieuczciwe; co umożliwi powyższym osobom i organizacjom podjęcie stosownych i skutecznych środków w celu zapobieżenia stałemu stosowaniu takich warunków. | ||||||||
69 | 3. With due regard for national laws, the legal remedies referred to in paragraph 2 may be directed separately or jointly against a number of sellers or suppliers from the same economic sector or their associations which use or recommend the use of the same general contractual terms or similar terms. | 3. W poszanowaniu przepisów prawa krajowego prawne środki zabezpieczające określone w ust. 2 można skierować oddzielnie lub łącznie przeciwko kilku sprzedawcom lub dostawcom z tego samego sektora gospodarki lub przeciwko ich stowarzyszeniom, które stosują lub zalecają stosowanie tych samych lub podobnych ogólnych warunków umowy. | ||||||||
| 70 |
Article 8
|
Artykuł 8
| ||||||||
71 | Member States may adopt or retain the most stringent provisions compatible with the Treaty in the area covered by this Directive, to ensure a maximum degree of protection for the consumer. | W celu zapewnienia wyższego stopnia ochrony konsumenta Państwa Członkowskie mogą przyjąć lub utrzymać bardziej rygorystyczne przepisy prawne zgodne z Traktatem w dziedzinie objętej niniejszą dyrektywą. | ||||||||
72 | Article 9 | Artykuł 9 | ||||||||
| 73 | The Commission shall present a report to the European Parliament and to the Council concerning the application of this Directive five years at the latest after the date in Article 10 (1). | Nie później niż w ciągu 5 lat od daty określonej w art. 10 ust. 1 Komisja przedstawi Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie dotyczące stosowania niniejszej dyrektywy. | ||||||||
74 | Article 10 | Artykuł 10 | ||||||||
| 75 |
1. Member States shall bring into force the laws, regulations and administrative provisions necessary to comply with this Directive no later than 31 December 1994. They shall forthwith inform the Commission thereof.
|
1. Państwa Członkowskie nie później niż do dnia 31 grudnia 1994 r. wprowadzą w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne konieczne do wykonania niniejszej dyrektywy oraz niezwłocznie poinformują o tym Komisję.
| ||||||||
| 76 | These provisions shall be applicable to all contracts concluded after 31 December 1994. | Przepisy niniejszej dyrektywy będą mieć zastosowanie do wszystkich umów zawartych po dniu 31 grudnia 1994 r. | ||||||||
77 | 2. When Member States adopt these measures, they shall contain a reference to this Directive or shall be accompanied by such reference on the occasion of their official publication. The methods of making such a reference shall be laid down by the Member States. | 2. Przepisy przyjęte przez Państwa Członkowskie zawierają odniesienie do niniejszej dyrektywy lub odniesienie takie towarzyszy ich urzędowej publikacji. Metody dokonywania takiego odniesienia są określane przez Państwa Członkowskie. | ||||||||
| 78 | 3. Member States shall communicate the main provisions of national law which they adopt in the field covered by this Directive to the Commission. | 3. Państwa Członkowskie przekażą Komisji teksty głównych przepisów prawa krajowego przyjętych w zakresie objętym niniejszą dyrektywą. | ||||||||
79 | Article 11 | Artykuł 11 | ||||||||
| 80 | This Directive is addressed to the Member States. | Niniejsza dyrektywa skierowana jest do Państw Członkowskich. | ||||||||
81 | Done at Luxembourg, 5 April 1993.
For the Council
The President
N. HELVEG PETERSEN
| Sporządzono w Luksemburgu, dnia 5 kwietnia 1993 r.
W imieniu Rady
N. Helveg Petersen
Przewodniczący
[1] Dz.U. C 73 z 24.3.1992, str. 7.
[2] Dz.U. C 326 z 16.12.1991, str. 108 orazDz.U. C 21 z 25.1.1993.
[3] Dz.U. C 159 z 17.6.1991, str. 34.
[4] Dz.U. C 92 z 25.4.1975, str. 1 orazDz.U. C 133 z 3.6.1981, str. 1.
--------------------------------------------------
| ||||||||
| 82 |
ANNEX
TERMS REFERRED TO IN ARTICLE 3 (3)
|
ZAŁĄCZNIK
WARUNKI OKREŚLONE W ART. 3 UST. 3
| ||||||||
| 83 |
1. Terms which have the object or effect of:
|
1. Warunki, których celem lub skutkiem jest:
a) wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności prawnej sprzedawcy lub dostawcy w przypadku śmierci konsumenta lub doznania przez niego obrażeń ciała spowodowanych działaniem lub zaniechaniem ze strony sprzedawcy lub dostawcy;
| ||||||||
| 84 |
| b) niewłaściwe wyłączenie lub ograniczenie praw konsumenta wobec sprzedawcy lub dostawcy albo innej ze stron w przypadku całkowitego lub częściowego niewywiązywania się albo też niewłaściwego wywiązywania się sprzedawcy lub dostawcy z któregokolwiek ze zobowiązań umownych, włącznie z możliwością umorzenia długu należnego sprzedawcy lub dostawcy w zamian za odstąpienie od roszczeń, jakie konsument może mieć wobec niego; | ||||||||
| 85 |
| c) sporządzenie umowy wiążącej dla konsumenta, podczas gdy świadczenie usług przez sprzedawcę lub dostawcę zależne jest od warunku, którego spełnienie zależy tylko od dobrej woli sprzedawcy lub dostawcy; | ||||||||
86 |
| d) zezwolenie sprzedawcy lub dostawcy na zatrzymanie sum wpłaconych przez konsumenta, gdy ten decyduje się nie zawierać ani nie wykonywać umowy, bez zapewnienia konsumentowi prawa do odszkodowania w wysokości równoważnej kwoty ze strony sprzedawcy lub dostawcy, jeśli któryś z nich jest stroną unieważniającą umowę; | ||||||||
| 87 |
| e) nałożenie na konsumenta obowiązku wniesienia rażąco wysokiego odszkodowania w razie niewykonania przez niego zobowiązań; | ||||||||
| 88 |
| f) upoważnienie sprzedawcy lub dostawcy do rozwiązania umowy według jego własnego uznania, podczas gdy konsument takiego prawa nie ma lub pozwolenie sprzedawcy lub dostawcy na utrzymanie sum wpłaconych za niewykonane jeszcze usługi, w przypadku gdy stroną rozwiązującą umowę jest sprzedawca lub dostawca; | ||||||||
| 89 |
| g) umożliwienie sprzedawcy lub dostawcy wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony bez właściwego powiadomienia, chyba że istnieją ku temu poważne podstawy; | ||||||||
| 90 |
| h) automatyczne przedłużanie umowy zawartej na czas określony, o ile konsument nie oświadczy inaczej, w przypadku gdy wyznaczony dla konsumenta nieprzekraczalny termin, w którym może zawiadomić o nieprzedłużaniu umowy, jest stanowczo za krótki; | ||||||||
| 91 |
| i) nieodwołalne związanie konsumenta warunkami, z którymi nie miał realnej możliwości zapoznania się wcześniej przed zawarciem umowy; | ||||||||
| 92 |
| j) umożliwienie sprzedawcy lub dostawcy według własnego uznania jednostronnej zmiany warunków bez uzasadnionego powodu wymienionego w umowie; | ||||||||
| 93 |
| k) umożliwienie sprzedawcy lub dostawcy dokonywania jednostronnych zmian w cechach dostarczanego produktu lub usługi bez uzasadnionego powodu; | ||||||||
| 94 |
| l) możliwość ustalania ceny towaru w momencie dostawy lub umożliwienie sprzedawcy towarów lub dostawcy usług podwyższenia cen bez zapewnienia konsumentowi prawa do unieważnienia umowy, jeśli w obu przypadkach cena jest zbyt wysoka w stosunku do cen obowiązujących w chwili składania zamówienia; | ||||||||
| 95 |
| m) przyznanie sprzedawcy lub dostawcy prawa ustalania, czy dostarczone towary i usługi są zgodne z tymi, które były zamawiane na podstawie umowy, lub danie mu wyłącznego prawa do interpretowania warunków umowy; | ||||||||
| 96 |
| n) ograniczenie zobowiązań sprzedawcy lub dostawcy w zakresie respektowania zobowiązań zaciągniętych przez jego przedstawicieli lub uzależnienie zgodności zobowiązań od spełnienia szczególnych formalności; | ||||||||
| 97 |
| o) zobowiązanie konsumenta do wypełnienia wszystkich jego zobowiązań wynikających z umowy, podczas gdy sprzedawca lub dostawca nie wypełnia swoich; | ||||||||
| 98 |
| p) umożliwienie sprzedawcy lub dostawcy przeniesienia jego praw i obowiązków wynikających z umowy, bez uprzedniej zgody konsumenta, co może przyczynić się do zmniejszenia gwarancji praw konsumenta; | ||||||||
| 99 |
| q) wyłączenie lub ograniczenie prawa konsumenta do wystąpienia z powództwem lub skorzystania z innego środka zabezpieczającego, zwłaszcza zaś żądanie od konsumenta poddania sporów wyłącznie pod arbitraż nieobjęty przepisami prawa, bezprawne ograniczenie dostępności dowodów lub przerzucenie na konsumenta ciężaru dowodu, który w związku ze stosowanym prawem powinna dostarczyć druga strona umowy. | ||||||||
| 100 |
2. Scope of subparagraphs (g), (j) and (1)
|
2. Zakres lit. g), j) i l)
| ||||||||
| 101 |
| a) Litera g) nie narusza warunków, zgodnie z którymi dostawca usług finansowych rezerwuje sobie prawo do jednostronnego rozwiązania umowy zawartej na czas nieokreślony bez wcześniejszego zawiadomienia, jeżeli istnieją ku temu uzasadnione powody, pod warunkiem że dostawca zobowiązany jest do niezwłocznego zawiadomienia drugiej strony lub stron umowy o rozwiązaniu umowy. | ||||||||
| 102 |
| b) Stosowanie lit. j) nie narusza warunków, zgodnie z którymi dostawca usług finansowych zastrzega sobie prawo do zmiany stopy procentowej płaconej przez konsumenta lub jemu należnej albo zmiany wysokości opłat za inne usługi finansowe bez wcześniejszego powiadomienia, o ile istnieje uzasadniona przyczyna takiego postępowania, pod warunkiem że dostawca usług będzie zobowiązany do jak najszybszego powiadomienia o tym drugiej strony umowy, która uzyska prawo do niezwłocznego rozwiązania umowy. | ||||||||
| 103 |
| Stosowanie lit. j) nie narusza warunków, na mocy których sprzedawca lub dostawca zastrzega sobie prawo do jednostronnego dokonywania zmian umowy zawartej na czas nieokreślony, pod warunkiem że będzie on zobowiązany do uprzedniego poinformowania konsumenta, który uzyska prawo rozwiązania umowy. | ||||||||
| 104 |
|
c) Nie stosuje się lit. g), j) i l) do:
- transakcji w obrocie papierami wartościowymi, instrumentami finansowymi lub innymi produktami lub usługami, których cena związana jest ze zmianami notowań giełdowych indeksu lub stopy rynku finansowego, nad którymi sprzedawca czy też dostawca nie ma żadnej kontroli;
- umowy kupna lub sprzedaży walut obcych, czeków podróżnych lub międzynarodowych przekazów pieniężnych wystawionych w walucie obcej;
| ||||||||
| 105 |
| d) Stosowanie lit. l) nie narusza warunków indeksacji cen, o ile jest to zgodne z prawem, pod warunkiem że zostanie jasno przedstawiona metoda, według której następują zmiany cen. | ||||||||
| --- | --- | --- | ||||||||
0 komentarze:
Prześlij komentarz