Umowa kredytu należy do jednych z bardziej niezrozumiałych stosunków prawnych. Nie jest prawdą, że jest to udziwniona umowa pożyczki. W wyniku jej wykonania najczęściej nie dochodzi zresztą do samej pożyczki tylko do płatności na rzecz osoby trzeciej. W tej sytuacji bardziej odpowiednim stwierdzeniem jest, że umowa kredytu jest instrumentem pieniężnym będącym podtypem... umowy o dzieło. Zapraszam do zapoznania się z bardzo prawniczym ale i syntetycznym tekstem, który pomoże rozwiać wątpliwości o naturze długu wynikającego z wykonania umowy kredytu. 1000 słów.
Umowa pożyczki (art.720 Kc, art.78 Pb) zobowiązuje stronę pożyczającą do przekazania własności podmiotu pożyczki, natomiast pożyczkobiorcę do jej zwrotu. Umowa pożyczki jest prostym (atomowym czy też niepodzielnym) stosunkiem prawnym. Umowa pożyczki ma swoje korzenie w rzymskim łac.mutuum, która z kolei wywodzi się z łac.nexum. Od 100 lat umowa pożyczki jest w polskim systemie prawa umową konsensualną i jest uznawana za źródło zasady nominalizmu. Jest to bardzo ważny i doskonale znany stosunek prawny.
Zupełnie inaczej jest z umową kredytu.
Umowa kredytu (art.69 Pb) zobowiązuje stronę kredytującą do oddania do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych oraz wykonania operacji płatniczych w ramach określonego umową celu oraz limitu. Umowa kredytu jest stosunkiem prawnym złożonym z wielu składowych. Umowa kredytu ma korzenie w rzymskiej praktyce bankowej tj. constitutum debiti alieni. Jest w polskim systemie prawa umową konsensualną. Jest to bardzo ważny, wręcz podstawowy stosunek prawny w nowoczesnym społeczeństwie, choć jednocześnie jest to absolutnie nieznany i niezbadany stosunek prawny.
Aby zrozumieć czym jest umowa kredytu, należy poddać rozwadze osiem przedstawionych poniżej twierdzeń. Twierdzeń opartych o podstawowe zawarte w Kodeksie cywilnym stosunki prawne.
Po pierwsze. Oddanie do dyspozycji środków pieniężnych jest usługą banku, która zobowiązuje bank do udostępnienia środków pieniężnych. Wydaje się, że odpowiednią podstawą prawną jest umowa o dzieło (art.627 Kc), mówiąca że przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Dziełem jest udostępnienie środków pieniężnych.
Niewątpliwie udostępnienie oraz postawienie do dyspozycji (art.69 ust.2 pkt.8) środków pieniężnych jest unikalnym, w szczególności z uwagi na zasady kreacji pieniądza oraz zdolności realizacji płatności, dziełem banku.
Oddanie do dyspozycji gwarantuje kredytobiorcy dostęp do środków pieniężnych w zakresie kwoty i celu umowy, jednocześnie uodparniając te środki przed zajęciem egzekucyjnym tj. komornik nie ma do nich dostępu. To jest także element bardzo unikalnego dzieła (produktu) oferowanego przez bank.
Bank jest odpowiedzialny za postawienie do dyspozycji środków pieniężnych; nie wystarczy tutaj należyta staranność. Dlatego podstawą prawną wydaje się umowa o dzieło art.627 a nie art.734 (umowa zlecenia).
Po drugie. Zapłatą za dzieło jest prowizja. Należy zwrócić uwagę, że prowizja jest płatna dopiero za postawienie środków do dyspozycji. Wydaje się że wchodzi tutaj art.642 Kc mówiący że przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie w chwili oddania dzieła.
Umowa kredytu odmiennie jednak od umowy o dzieło (art.643), nie zmusza zamawiającego do jego odebrania. Nie zmusza także zamawiającego do zapłaty za dzieło już wytworzone.
Kredytobiorca ma prawo ale nie obowiązek do odebrania działa tj. wykorzystania środków pieniężnych. Umowa kredytu może określać, że od kredytu postawionego do dyspozycji kredytobiorcy i przez niego niewykorzystanego przysługuje bankowi odrębna prowizja (art.77 Pb). Wydaje się, że prowizja ta jest zadośćuczynieniem płatnym względem banku z utracone korzyści, ponieważ bank w wyniku niewykorzystania utracił spodziewany zysk wynikający z odsetek.
Po trzecie. Wykonanie operacji płatniczych jest zobowiązaniem banku, wynikającym z zawarcia umowy kredytu. Przyjmujący zlecenie bank zobowiązuje się do wykonania rozliczeń pieniężnych w granicach kwoty umowy oraz celu kredytu. Rozliczenia pieniężne, rozumiane w świetle umowy zlecenia, prowadzą do dokonania określonych czynności prawnej w granicach celu i kwoty kredytu oraz w interesie kredytobiorcy.
Bank jest odpowiedzialny za przelew środków pieniężnych; nie wystarczy tutaj należyta staranność. Dlatego podstawą prawną wydaje się jednak być umowa o dzieło art.627 a nie art.734. Cena za wykonanie dzieła wliczona jest w prowizję i pobrana w pierwszej fazie umowy kredytu tj. postawieniu do dyspozycji.
Po czwarte. Przyjmując zlecenie bank staje się dłużnikiem kredytobiorcy, zobowiązanym do, określonego celem umowy, działania (art.353 Kc) w interesie kredytobiorcy. Najczęściej jest to zwolnienie kredytobiorcy z długu wynikającego z konieczności zapłaty ceny (art.393 Kc), lub też przyjęcie na własność środków pieniężnych - pożyczka (art.720 Kc, art.78 Pb).
Po piąte. Rozliczenia pieniężne dostępne za pośrednictwem banku znajdują się w katalogu czynności bankowych (art.5 ust.1 pkt.6 Pb). Lista rozliczeń pieniężnych znajduje się w rozdziale 4 Prawa bankowego. W ramach umowy kredytu bank dokonuje rozliczeń bezgotówkowych z użyciem polecenia przelewu (art.63 ust.3 pkt.1 Pb).
Bank realizując dyspozycję wykorzystania kredytu przyjętą od kredytobiorcy, realizuje polecenie przelewu (art.63c Pb) wystawione względem samego siebie w celu uznania docelowego rachunku bankowego będącego własnością wierzyciela swojego klienta.
Po szóste. Bank będąc wierzycielem kredytobiorcy, uznaje jego rachunek (pożyczka art.720 Kc, art.78 Pb , lub rachunek jego wierzyciela w przypadku zobowiązania do zapłaty ceny (art.535 Kc).
Zapłata ceny przez bank, w przypadku umowy hipotecznej, jest dodatkowo określona w umowie sprzedaży (art.535 Kc), gdzie znajduje się informacja o płatności ceny przez bank (art.391 Kc).
Po siódme. Zapłata ceny przez bank znajduje także podstawę prawną w umowie przekazu (art.921/1 Kc). Kredytobiorca przekazuje sprzedawcy płatność ceny dokonaną przez bank. Bank działa na rachunek kredytobiorcy w jego interesie oraz w zakresie celu umowy. Bank jest przekazanym realizując stosunek pokrycie i zapłaty. Kredytobiorca jest przekazującym związanym ze sprzedawcą stosunkiem waluty.
Bank jako dłużnik kredytobiorcy co do przekazanego świadczenia, jest obowiązany względem niego do zadośćuczynienia przekazowi (art. 921/4 Kc). Dług banku wynika z jego zobowiązania do wykonania dyspozycji wykorzystania kredytu.
Przekazany tj. nabywca mieszkania (lub też kredytobiorca) udziela odpowiednich pełnomocnictw zarówno przekazującemu tj. bankowi, zapisując upoważnienie w umowie kredytu, oraz odbiorcy przekazu tj. sprzedawcy mieszkania, zapisując upoważnienie odbioru w umowie sprzedaży. W przypadku zakupu mieszkania na kredyt jest to literalnie zapisane w umowach. W przypadku innych umów kredytu (np. karta kredytowa) jest to upoważnienie domniemane.
Po ósme. Bank dokonując przelewu środków pieniężnych w ramach realizacji dyspozycji wykorzystania środków pieniężnych dokonuje operacji wywołujących określone skutki prawne.
Dokonując przelewu środków pieniężnych na konto sprzedawcy (zapłata ceny), bank pozbawia się własności środków, przekazując tę własność sprzedawcy. Zwalnia tym samym kredytobiorcę ze zobowiązania względem sprzedawcy. W wyniku tej operacji bank staje się wierzycielem kredytobiorcy, który jest zobowiązany do zwrotu zapłaconej sprzedawcy sumy (art.518 Kc).
Dokonujący przelewu środków pieniężnych na konto kredytobiorcy (pożyczka), bank pozbawia się własności środków, przekazując tę własność kredytobiorcy, który może swobodnie dysponować otrzymanymi środkami. W wyniku tej operacji bank staje się wierzycielem kredytobiorcy, który jest zobowiązany do zwrotu pożyczonej sumy (art.720 Kc).
Umowa pożyczki (art.720 Kc, art.78 Pb) zobowiązuje stronę pożyczającą do przekazania własności podmiotu pożyczki, natomiast pożyczkobiorcę do jej zwrotu. Umowa pożyczki jest prostym (atomowym czy też niepodzielnym) stosunkiem prawnym. Umowa pożyczki ma swoje korzenie w rzymskim łac.mutuum, która z kolei wywodzi się z łac.nexum. Od 100 lat umowa pożyczki jest w polskim systemie prawa umową konsensualną i jest uznawana za źródło zasady nominalizmu. Jest to bardzo ważny i doskonale znany stosunek prawny.
Zupełnie inaczej jest z umową kredytu.
Umowa kredytu (art.69 Pb) zobowiązuje stronę kredytującą do oddania do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych oraz wykonania operacji płatniczych w ramach określonego umową celu oraz limitu. Umowa kredytu jest stosunkiem prawnym złożonym z wielu składowych. Umowa kredytu ma korzenie w rzymskiej praktyce bankowej tj. constitutum debiti alieni. Jest w polskim systemie prawa umową konsensualną. Jest to bardzo ważny, wręcz podstawowy stosunek prawny w nowoczesnym społeczeństwie, choć jednocześnie jest to absolutnie nieznany i niezbadany stosunek prawny.
Aby zrozumieć czym jest umowa kredytu, należy poddać rozwadze osiem przedstawionych poniżej twierdzeń. Twierdzeń opartych o podstawowe zawarte w Kodeksie cywilnym stosunki prawne.
Po pierwsze. Oddanie do dyspozycji środków pieniężnych jest usługą banku, która zobowiązuje bank do udostępnienia środków pieniężnych. Wydaje się, że odpowiednią podstawą prawną jest umowa o dzieło (art.627 Kc), mówiąca że przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Dziełem jest udostępnienie środków pieniężnych.
Niewątpliwie udostępnienie oraz postawienie do dyspozycji (art.69 ust.2 pkt.8) środków pieniężnych jest unikalnym, w szczególności z uwagi na zasady kreacji pieniądza oraz zdolności realizacji płatności, dziełem banku.
Oddanie do dyspozycji gwarantuje kredytobiorcy dostęp do środków pieniężnych w zakresie kwoty i celu umowy, jednocześnie uodparniając te środki przed zajęciem egzekucyjnym tj. komornik nie ma do nich dostępu. To jest także element bardzo unikalnego dzieła (produktu) oferowanego przez bank.
Bank jest odpowiedzialny za postawienie do dyspozycji środków pieniężnych; nie wystarczy tutaj należyta staranność. Dlatego podstawą prawną wydaje się umowa o dzieło art.627 a nie art.734 (umowa zlecenia).
Po drugie. Zapłatą za dzieło jest prowizja. Należy zwrócić uwagę, że prowizja jest płatna dopiero za postawienie środków do dyspozycji. Wydaje się że wchodzi tutaj art.642 Kc mówiący że przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie w chwili oddania dzieła.
Umowa kredytu odmiennie jednak od umowy o dzieło (art.643), nie zmusza zamawiającego do jego odebrania. Nie zmusza także zamawiającego do zapłaty za dzieło już wytworzone.
Kredytobiorca ma prawo ale nie obowiązek do odebrania działa tj. wykorzystania środków pieniężnych. Umowa kredytu może określać, że od kredytu postawionego do dyspozycji kredytobiorcy i przez niego niewykorzystanego przysługuje bankowi odrębna prowizja (art.77 Pb). Wydaje się, że prowizja ta jest zadośćuczynieniem płatnym względem banku z utracone korzyści, ponieważ bank w wyniku niewykorzystania utracił spodziewany zysk wynikający z odsetek.
Po trzecie. Wykonanie operacji płatniczych jest zobowiązaniem banku, wynikającym z zawarcia umowy kredytu. Przyjmujący zlecenie bank zobowiązuje się do wykonania rozliczeń pieniężnych w granicach kwoty umowy oraz celu kredytu. Rozliczenia pieniężne, rozumiane w świetle umowy zlecenia, prowadzą do dokonania określonych czynności prawnej w granicach celu i kwoty kredytu oraz w interesie kredytobiorcy.
Bank jest odpowiedzialny za przelew środków pieniężnych; nie wystarczy tutaj należyta staranność. Dlatego podstawą prawną wydaje się jednak być umowa o dzieło art.627 a nie art.734. Cena za wykonanie dzieła wliczona jest w prowizję i pobrana w pierwszej fazie umowy kredytu tj. postawieniu do dyspozycji.
Po czwarte. Przyjmując zlecenie bank staje się dłużnikiem kredytobiorcy, zobowiązanym do, określonego celem umowy, działania (art.353 Kc) w interesie kredytobiorcy. Najczęściej jest to zwolnienie kredytobiorcy z długu wynikającego z konieczności zapłaty ceny (art.393 Kc), lub też przyjęcie na własność środków pieniężnych - pożyczka (art.720 Kc, art.78 Pb).
Po piąte. Rozliczenia pieniężne dostępne za pośrednictwem banku znajdują się w katalogu czynności bankowych (art.5 ust.1 pkt.6 Pb). Lista rozliczeń pieniężnych znajduje się w rozdziale 4 Prawa bankowego. W ramach umowy kredytu bank dokonuje rozliczeń bezgotówkowych z użyciem polecenia przelewu (art.63 ust.3 pkt.1 Pb).
Bank realizując dyspozycję wykorzystania kredytu przyjętą od kredytobiorcy, realizuje polecenie przelewu (art.63c Pb) wystawione względem samego siebie w celu uznania docelowego rachunku bankowego będącego własnością wierzyciela swojego klienta.
Po szóste. Bank będąc wierzycielem kredytobiorcy, uznaje jego rachunek (pożyczka art.720 Kc, art.78 Pb , lub rachunek jego wierzyciela w przypadku zobowiązania do zapłaty ceny (art.535 Kc).
Zapłata ceny przez bank, w przypadku umowy hipotecznej, jest dodatkowo określona w umowie sprzedaży (art.535 Kc), gdzie znajduje się informacja o płatności ceny przez bank (art.391 Kc).
Po siódme. Zapłata ceny przez bank znajduje także podstawę prawną w umowie przekazu (art.921/1 Kc). Kredytobiorca przekazuje sprzedawcy płatność ceny dokonaną przez bank. Bank działa na rachunek kredytobiorcy w jego interesie oraz w zakresie celu umowy. Bank jest przekazanym realizując stosunek pokrycie i zapłaty. Kredytobiorca jest przekazującym związanym ze sprzedawcą stosunkiem waluty.
Bank jako dłużnik kredytobiorcy co do przekazanego świadczenia, jest obowiązany względem niego do zadośćuczynienia przekazowi (art. 921/4 Kc). Dług banku wynika z jego zobowiązania do wykonania dyspozycji wykorzystania kredytu.
Przekazany tj. nabywca mieszkania (lub też kredytobiorca) udziela odpowiednich pełnomocnictw zarówno przekazującemu tj. bankowi, zapisując upoważnienie w umowie kredytu, oraz odbiorcy przekazu tj. sprzedawcy mieszkania, zapisując upoważnienie odbioru w umowie sprzedaży. W przypadku zakupu mieszkania na kredyt jest to literalnie zapisane w umowach. W przypadku innych umów kredytu (np. karta kredytowa) jest to upoważnienie domniemane.
Po ósme. Bank dokonując przelewu środków pieniężnych w ramach realizacji dyspozycji wykorzystania środków pieniężnych dokonuje operacji wywołujących określone skutki prawne.
Dokonując przelewu środków pieniężnych na konto sprzedawcy (zapłata ceny), bank pozbawia się własności środków, przekazując tę własność sprzedawcy. Zwalnia tym samym kredytobiorcę ze zobowiązania względem sprzedawcy. W wyniku tej operacji bank staje się wierzycielem kredytobiorcy, który jest zobowiązany do zwrotu zapłaconej sprzedawcy sumy (art.518 Kc).
Dokonujący przelewu środków pieniężnych na konto kredytobiorcy (pożyczka), bank pozbawia się własności środków, przekazując tę własność kredytobiorcy, który może swobodnie dysponować otrzymanymi środkami. W wyniku tej operacji bank staje się wierzycielem kredytobiorcy, który jest zobowiązany do zwrotu pożyczonej sumy (art.720 Kc).
###
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz